Nie wiesz, na jakie studia iść? Oto cenne wskazówki!
Poradnik: na jakie studia iść, by nie żałować?
Post Gościnny |
2024-06-07 (ostatnia aktualizacja: 2025-01-02)
Quiz na kierunek studiów dostępny w Internecie pomoże Ci dopasować program do swoich zainteresowań i predyspozycji.
Opinie i rankingi to cenne źródło informacji na temat uczelni – warto z nich korzystać.
Targi szkół to wspaniała okazja do zapoznania się z ofertą edukacyjną poszczególnych uczelni. Weź udział, naprawdę warto!
Na jakie studia iść, kiedy nie mam pomysłu?
"Nie wiem, na jakie studia iść" – to częsty problem licealistów, który ma ogromny wpływ na ich późniejszą karierę zawodową. Na uczelni spędza się ostatnie 3-5 lat edukacji. To najlepsza szansa na zdobycie wiedzy i umiejętności niezbędnych do wykonywania wymarzonego zawodu.
Uczestnictwo w kołach zainteresowań, konferencjach naukowych, wymianach zagranicznych czy warsztatachjest wówczas darmowe. To świetna szansa na samorozwój, który przybliży Cię do obranego celu. Ze studiów warto „wyciągnąć” jak najwięcej dla siebie – późniejsze dokształcanie się na własną rękę, np. na płatnych kursach, bywa naprawdę kosztowne.
Aby studia dobrze przygotowały Cię do wymarzonego zawodu, powinny umożliwiać rozwój w wybranym przez Ciebie kierunku. Na jakie studia iść, żeby nie żałować? Dowiesz się z tego artykułu!
1. Czy wybrać studia w Polsce czy za granicą?
Wybór studiów to tak naprawdę trzy cztery: pierwsza dotyczy miejsca (miasta, kraju), w którym chce się studiować, druga kierunku/specjalizacji, trzecia trybu nauki (np. stacjonarne/niestacjonarne/online) natomiast czwarta – uczelni wyższej.
Nauka w Polsce to opcja dla tych, którym zależy na stałym i bliskim kontakcie z rodziną. Osoby, które mają problemy z pokonaniem bariery językowej i nawiązywaniem nowych kontaktów też prawdopodobnie zostaną w kraju. Ostatnim argumentem przemawiającym za wyborem studiów w Polsce jest brak konieczności zdawania dodatkowych egzaminów (np. językowych/wstępnych) i martwienia się skomplikowaną procedurą rekrutacyjną.
Studia za granicą mają jednak mnóstwo zalet, które rekompensują wszystkie niedogodności. Po pierwsze – zdobywanie kwalifikacji językowych i doświadczenia międzynarodowego, czyli bardzo mocnych atutów w dzisiejszym rynku pracy. Po drugie – większy wybór programów, lepsze wykształcenie i mnóstwo nowych możliwości rozwoju (np. łączone kierunki joint degree). Taka szansa może się już nie powtórzyć, dlatego warto z niej skorzystać.
Należy pamiętać, że ocenie w różnego rodzaju rankingach podlegają nie tylko uczelnie wyższe, ale i miasta, w których są one zlokalizowane. Kryteria, które bierze się pod uwagę to:
koszty (czesnego i utrzymania),
liczba studentów (także międzynarodowych),
bezpieczeństwo,
czystość,
opinie,
wskaźniki zatrudnienia studentów,
liczba uczelni wyższych w mieście oraz ich prestiż.
W QS Best Student Cities 2025 Polska pojawia się dopiero na 58. pozycji. W zestawieniu wyróżniono:
Warszawę (58. miejsce)
Kraków (91. miejsce),
Wrocław (120. miejsce),
Poznań (138. miejsce),
Podium globalnego rankingu najlepszych miast studenckich należy do Londynu, Tokio i Seoulu. Zważywszy na ich atrakcyjność, warto rozważyć studia zagraniczne.
Wybór studiów zależy też od tego, gdzie planujesz osiąść na stałe. Chcesz po studiach zamieszkać w rodzinnym mieście? Zorientuj się, jakie firmy działają w pobliżu – jeśli nie ma ich zbyt dużo, może dobrym pomysłem będą studia, po których znajdziesz pracę w trybie zdalnym (np. marketing internetowy)? Taka opcja jest też dobra dla osób, którym zależy na możliwości podróżowania. Marzysz o przeprowadzce do określonego kraju? Sprawdź sytuację na tamtejszym rynku pracy i studiuj to, co Cię interesuje i jednocześnie jest przyszłościowe w danym miejscu.
Kiedy podejmiesz decyzję o lokalizacji uczelni i przyszłej pracy, przychodzi czas na wybór uczelni i kierunku. W tym przypadku pomocne mogą okazać się narzędzia dostępne w Internecie.
2. Jak wygląda kwestia finansowa studiowania?
To kolejny czynnik, który warto wziąć pod uwagę podczas wyboru studiów. Na system edukacji wyższej w każdym kraju składają się zarówno uczelnie publiczne, jak i prywatne. Nauka w państwowych instytucjach jest zazwyczaj darmowa/tańsza.
Wiele państw oferuje darmową edukację dla kandydatów z UE – są to m.in. Dania, Niemcy czy Szwecja. Dodatkowo, prestiżowe, zagraniczne uczelnie (np. Harvard czy MIT w USA) oferują atrakcyjne pakiety pomocy finansowej nawet dla studentów zagranicznych. Polscy studenci często nie płacą ani dolara – czesne jest w całości pokrywane przez uniwersytet. Więcej szczegółów na ten temat można znaleźć w artykule "Studia za granicą za darmo".
3. Na jakie studia iść ze względu na tryb nauki?
Po lokalizacji, drugą ważną kwestią jest tryb nauki. Chcesz równolegle zdobywać doświadczenie zawodowe i wiedzę? Wybierz studia zaoczne lub online, by pozwolić sobie na pracę. Możesz też sprawdzić ofertę uczelni pod kątem praktyk – tak jest łatwiej znaleźć zatrudnienie wybranej branży. W UK możesz aplikować na tzw. sandwich course, czyli czteroletni program z rocznym stażem w zawodzie. Za granicą popularne są też tzw. AP degree, które zdobywa się zazwyczaj po dwuletnich studiach nastawionych na zdobywanie umiejętności i wiedzy branżowej. Przykładowo, w Danii możesz zrobić AP degree, który trwa od 1,5-2,5 roku. Jeśli się rozmyślisz i zechcesz zdobyć tytuł licencjata zamiast od razu wkraczać na rynek pracy, masz możliwość zapisania się na program uzupełniający top-up (zazwyczaj półtoraroczny). Jak widać, opcji dla niezdecydowanych jest za granicą znacznie więcej niż w Polsce.
Chcąc w 100% skupić się na nauce, zapisz się na studia dzienne. Jeśli chcesz dać sobie szansę na zmianę kierunku po 3 latach nauki (lub 4, np. w USA), wybierz licencjackie. Możesz wówczas zrobić magisterkę z innej dziedziny. Osoby zdecydowane często wybierają studia jednolite.
Lokalizacja, finanse i tryb nauki to ważne kwestie dla osób zastanawiających się, jak wybrać kierunek studiów – test predyspozycji to kolejny czynnik, który warto wziąć pod uwagę.
4. Jakie studia wybrać test – czy to dobre narzędzie?
Dopasuj kierunek studiów do swoich zainteresowań, a nauka będzie dużo przyjemniejsza i wydajniejsza. Pozwoli także robić w życiu to, co naprawdę sprawia Ci przyjemność. Bardzo trudno jest podjąć decyzję, na jakie studia iść – test predyspozycji, który można znaleźć w Internecie, to pomocne narzędzie dla niezdecydowanych.
Quiz na kierunek studiów "zapyta" m.in. o Twoje mocne i słabe strony, zainteresowania, ulubione przedmioty oraz o stosunek do pracy z ludźmi, wystąpień publicznych, systemu zmianowego czy podróży służbowych.
Jakie studia wybrać test [przykład]: za przykład weźmy ucznia klasy biol-chem – jeśli zależy mu na pracy z ludźmi, jest ambitny i nie ma nic przeciwko pracy zmianowej, prawdopodobnie zostanie lekarzem. Jeśli woli mieć regularny harmonogram, ale ma umiejętności sprzedażowe, może rozważyć farmakologię i po studiach szukać pracy w aptece. Preferując pracę samodzielną, np. w laboratorium czy fabryce leków, prawdopodobnie będzie aplikował na kierunki takie jak mikrobiologia, genetyka czy inżynieria biochemiczna.
To tylko niektóre przykłady czynników, które należy wziąć pod uwagę przy podejmowaniu decyzji, jaki kierunek studiów wybrać. Test to dobry sposób na wstępne rozeznanie się, co jest dla Ciebie ważne.
Jaki kierunek studiów wybrać test Morrisby
Morrisby pozwoli Ci dowiedzieć się, jakie studia wybrać – test bada pięć głównych predyspozycji czyli zdolności językowe, analityczne, matematyczne, przestrzenne, a także doświadczenie praktyczne.
Na jakie studia iść test Morrisby jest wielokrotnego wyboru i składa się z kilku części. Nie ma limitu czasu na jego rozwiązanie. W wersji komputerowej istnieje od 2014 roku. Jego najnowocześniejsza wersja została wzbogacona o wiele użytecznych narzędzi, takich jak np. ,,What-if”, które pokazuje "co by było gdyby", czyli przedstawia alternatywne wersje wydarzeń w sytuacji, w której zdecydowałbyś się na przekwalifikowanie i podjęcie nowego zawodu.
Morrisby to dobra opcja dla stających przed wyborem, na jakie studia iść – test pozwoli Ci zidentyfikować swoje mocne strony oraz poprawić samoświadomość i pewność swoich wyborów.
5. Które wyszukiwarki podpowiadają jakie studia wybrać?
W Internecie istnieje mnóstwo „ułatwiaczy” dla kandydatów na uczelnie – zarówno polskie, jak i zagraniczne. Jednym z nich jest wyszukiwarka studiów, która może pomóc Ci znaleźć uczelnię lub kierunek na podstawie wprowadzonych danych. Przykładowo, jeśli rozważasz studiowanie za oceanem, możesz skorzystać z wyszukiwarki w centralnym systemie Common App. Można tam zaznaczyć m.in. preferowane wymagania wstępne, lokalizację, typ pomocy finansowej czy rodzaj uczelni (prywatna/publiczna).
Najprawdopodobniej zastosujesz jedną z dwóch najpopularniejszych metod wyszukiwania – w wyznaczonym mieście/regionie lub na podstawie kierunku, który chcesz studiować. Tego typu narzędzia nie tylko wyświetlają uczelnie, które odpowiadają zapytaniu, ale także zawierają krótki opis programów, które oferują – m.in. dostępne zajęcia (sylabusy) i specjalizacje do wyboru. To pomoże Ci podjąć decyzję, na jakie studia iść.
Rozważając aplikację na konkretną uczelnię, warto dowiedzieć się o niej czegoś więcej – np. czy oferuje zagraniczne wymiany studenckie, z jakimi organizacjami/firmami współpracuje, jak wygląda jej infrastruktura badawcza. Wszystko to wpływa na jakość kształcenia i możliwości rozwoju, a to ważne elementy, jeśli zależy Ci na satysfakcjonującej karierze.
6. Czy kierować się rankingami?
Jeśli jesteś osobą ze sprecyzowanymi oczekiwaniami i dużymi ambicjami, możesz zajrzeć do rankingów, np. od QS, US News czy Times Higher Education. Tego typu organizacje klasyfikują uczelnie/programy pod różnymi względami – np. jakości nauczania, międzynarodowego charakteru, wskaźnika zatrudnienia absolwentów. W globalnych zestawieniach królują Massachusetts Institute of Technology (MIT) i Harvard w USA oraz Oxbridge w Anglii. W Europie kontynentalnej świetnie wypada Politechnika Federalna (ETH) w Zurychu oraz Uniwersytety: w Kopenhadze, Amsterdamie.
Poza chęciami musisz wziąć pod uwagę na jakie studia mogę iść – tzn. czy spełniasz wymagania wstępne na najlepszych uczelniach. Często są one bardzo selektywne, toteż decyzję warto podjąć jak najwcześniej, już w 2 klasie liceum. Pozwoli to solidnie się przygotować:
wybrać odpowiednie przedmioty na maturze,
zdać egzaminy wstępne (np. IMAT) i językowe (TOEFL/IELTS),
przygotować dokumenty aplikacyjne (np. Personal Statement),
wypełnić wniosek w wyznaczonym terminie (np. przez UCAS czy StudieLink).
Jak widać, aplikacja na studia to sporo pracy, jednak biorąc pod uwagę perspektywy dla absolwentów najlepszych zagranicznych uczelni – warto podjąć trud. Z pomocą Lagunita Education cały ten proces jest mniej skomplikowany i czasochłonny. To kolejny argument przemawiający za spróbowaniem swoich sił na studiach poza Polską.
7. Czy udział w targach szkół i dniach otwartych naprawdę pomaga?
Jeśli nie wiesz, na jakie studia iść, weź udział w targach szkół. To wydarzenie, podczas którego różne uczelnie prezentują swoją ofertę edukacyjną i przekonują o jej atrakcyjności. Gospodarze na różne sposoby pomogą Ci w podjęciu decyzji: zaproponują quiz jakie studia wybrać, przedstawią sylabusy, opowiedzą o metodach nauczania itd. To także dobra okazja do szczerej rozmowy ze studentami i/lub absolwentami poszczególnych uczelni, którzy udzielają cennych wskazówek, bazując na własnym doświadczeniu. Od takich osób można dowiedzieć się znacznie więcej niż z broszur czy stron internetowych, dlatego każdy kandydat na studia powinien wziąć udział w targach szkół.
Dopasuj kierunek studiów do swoich celów zawodowych i predyspozycji, a następnie udaj się na dni otwarte wybranej uczelni. To ostatni etap, który pozwoli Ci upewnić się o słuszności swojej decyzji. Rozważasz studia za granicą? To nie problem! Wiele uczelni organizuje wydarzenia online (webinary, wideokonferencje itd.), które umożliwiają wzięcie udziału kandydatom nawet z najodleglejszych zakątków. Pamiętaj, że terminy tego typu spotkań uwzględniają czas lokalny. Jeśli na Oxfordzie dni otwarte online są zaplanowane na godzinę 11:00, to przed komputer musisz zasiąść godzinę wcześniej (różnica stref czasowych między Polską a Anglią).
Jakie studia wybrać i na które kierunki studiów warto zwrócić uwagę?
Mierząc się z wyborem odpowiedniego kierunku studiów, warto sięgnąć do prognoz zapotrzebowania na pracowników, które z roku na rok są aktualizowane i udostępniane online oraz w wersji papierowej (np. w urzędach pracy). Barometr zawodów może Ci pomóc wybrać studia, które zapewnią pracę w przyszłościowym zawodzie. Na jakie studia iść? Oto lista rozwojowych kierunków studiów
Finanse
Na polskim rynku pracy od dawna dostrzega się duże zapotrzebowanie na zawodowych finansistów. Osoby, które dobrze radzą sobie z matematyką, analizą danych i statystyk, powinny rozpatrzyć opcje studiów na kierunku rachunkowości, ekonomii czy analityki gospodarczej.
Informatyka
Zarówno w Polsce, jak i na świecie panuje boom na studia w branży IT. Z tego względu wielu entuzjastów nowych mediów aplikuje na studia związane z programowaniem. Należy jednak pamiętać, że do pracy na stanowisku pozycjonera stron internetowych czy webdevelopera, nie wystarczy znajomość obsługi komputera. Trzeba znać podstawy SEO, UX, czy np. JavaScript.
Oprócz tego, potrzeba jeszcze wiele samodyscypliny i pasji. IT to jedna z najprężniej rozwijających się branż, dlatego trzeba stale aktualizować swoją wiedzę i na bieżąco uczyć się nowych języków programowania.
Energetyka
Studia w zakresie energetyki nie są łatwe, jednak warto je podjąć, o ile mierzy się naprawdę wysoko. Ambitni i lubiący wyzwania uczniowie mogą być pewni, że ich wysiłek zaprocentuje w przyszłości – barometr zawodów pokazuje duży deficyt specjalistów w tej branży. Obecnie przyszłościowym kierunkiem energetycznym są np. odnawialne źródła energii, po których można pracować jako np. konstruktor maszyn.
Logistyka
Studia logistyczne to kierunek nauki adresowany do osób, które świetnie radzą sobie z planowaniem oraz zarządzaniem czasem. Zawód logistyka wiąże się ze sporą odpowiedzialnością i wymaga doskonałych umiejętności organizacyjnych i znajomości reguł matematycznych, które umożliwiają wykonywanie skomplikowanych obrachunków. Co istotne, deficyt tego typu specjalistów jest widoczny. Po studiach można więc szybko odnaleźć się na rynku pracy i wykorzystać nabytą teorię w praktyce zawodowej.
Ochrona środowiska
W wyniku drastycznych zmian klimatu, jakie obserwujemy w XXI wieku, studia na kierunku ochrony środowiska zyskały na popularności nie tylko w Polsce, ale także w wielu innych krajach świata. Kandydaci na studia o ochronie środowiska to przede wszystkim osoby kreatywne, które interesują się przyrodą, biologią oraz geoekologią. Kierunek obejmuje praktyki w parkach narodowych czy stacjach sanitarno-epidemiologicznych. Poza tym studenci tego kierunku mogą liczyć na zatrudnienie w wielu instytucjach, począwszy od biur projektowych, przez zakłady komunalne, aż po parki technologiczne.
Dietetyka
Jeszcze kilka lat temu studia dietetyczne były uważane za przejściowy trend. Nadal cieszą się niesłabnącą popularnością, co sprawia, że kierunek ten można uznać za perspektywiczny i godny rozpatrzenia. Jak wskazują statystyki, dietetyka to studia, na które przeważnie decydują się właśnie kobiety.
To mit, że studia dietetyczne są łatwym kierunkiem. Aplikować mogą osoby, które osiągnęły dobry wynik z egzaminu maturalnego z matematyki i dodatkowo zdawały także rozszerzoną biologię, chemię lub fizykę.
Medycyna
Zapotrzebowanie na pracowników służby zdrowia jest ogromne zarówno w Polsce, jak i za granicą. Studia medyczne z pewnością wymagające, czasochłonne, a w niektórych przypadkach drogie, jednak stanowią poważną inwestycję w przyszłość. Lekarze, szczególnie specjaliści, są jedną z najlepiej opłacanych grup zawodowych. Cieszą się dużym szacunkiem i prestiżem społecznym. Praca w służbie zdrowia bywa jednak obciążająca psychicznie i fizycznie – takiego zawodu nigdy nie powinno wybierać się pod wpływem presji czy chęcią podążania za znajomymi.
Aplikacja na studia medyczne poza Polską często odbywa się wcześniej i ma dodatkowe kryteria, takie jak egzaminy wstępne: UCAT czy IMAT. Tutorzy Lagunita Education to studenci/absolwenci prestiżowych, zagranicznych uczelni, którzy bez problemu przygotują Cię do testów. Z naszym wsparciem osiągniesz konkurencyjny wynik i dostaniesz się nawet na najbardziej selektywne uniwersytety medyczne.
Quiz na kierunek studiów, rankingi czy dni otwarte to przydatne narzędzia w podjęciu decyzji dotyczącej dalszego kształcenia. W życiu bardzo wielu młodych ludzi ważny głos mają także rodzice. Co robić, kiedy nasza pociecha stoi przed dylematem dotyczącym wyboru uczelni i/lub programu?
Jak pomóc dziecku wybrać studia?
Wybór kierunku studiów to bardzo trudna decyzja, która determinuje dalsze życie człowieka i w pewnym stopniu przesądza o jego przyszłości.
Jako rodzice, powinniśmy pomóc swojemu dziecku w decyzji, jak wybrać kierunek studiów – test predyspozycji, wyszukiwarki kierunków czy rankingi to tylko narzędzia, jednak wsparcie drugiej osoby jest dla młodego człowieka najważniejsze. Nasza pomoc w tym zakresie nie powinna ograniczać się wyłącznie do rozmowy. Mając świadomość, że częściowo ponosimy odpowiedzialność za decyzje naszych dzieci, powinniśmy aktywnie brać udział w wyborze studiów – nie na zasadzie przymusu i wywierania presji, a wspierania w podjęciu najlepszej decyzji.
Warto odradzać dziecku podążanie za trendami. Jeśli wybiera kierunek wyłącznie dlatego, że jest popularny, to prawdopodobieństwo porażki znacznie wzrasta. Dużo kandydatów na studia oznacza ogromną konkurencję na rynku pracy. Tylko najlepsi, tj. osoby szczerze zainteresowanie branżą, mają wówczas szanse na sukces. Jeśli dziecko nie wykazuje zaangażowania, to warto zaproponować wspólne poszukiwania alternatywy.
Drugim częstym błędem zarówno kandydatów na studia, jak i ich rodziców, jest sugerowanie się wynagrodzeniami w danej branży. Każdy chciałby, żeby jego dziecko było niezależne finansowo, jednak to nie najważniejszy czynnik. Obietnica dużych zarobków nie pomoże, jeśli student nie ma predyspozycji do zgłębiania danej dziedziny wiedzy. Nawet jeśli się uda, to pieniądze nie wynagrodzą braku satysfakcji w pracy i szybkiego wypalenia zawodowego. Dokumenty opisujące strukturę wynagrodzeń według zawodów są przydatne i można przedstawić je dziecku, jednak zawarte tam informacje nie powinny być jedynym czynnikiem branym pod uwagę przy wyborze kierunku.
Co robić, gdy dziecko idzie na studia?
Dzisiejszych absolwentów liceów można podzielić na dwa dodaje: tych, którzy wiedzą, co chcą studiować oraz takich, którzy nie mają perspektyw i sugerują się trendami lub wyborami przyjaciół.
Jeśli nasze dzieckonależy do pierwszego typu absolwentów i dokonało już wstępnej selekcji kierunków studiów, a obecnie zmaga się z np. z wyborem uczelni, lub specjalizacji, nie powinniśmy podważać jego wyboru (o ile został racjonalnie uzasadniony).
Twój potomek marzy o studiach marketingowych? Pomóż mu to urzeczywistnić i zorientuj się, gdzie mógłby studiować, jakie są najlepsze uczelnie i ile czasu będzie musiał poświęcić, aby zdobyć dyplom. Dowiedz się też, czy po zakończeniu nauki Twoje dziecko będzie mogło od razu rozpocząć pracę w zawodzie, czy będą potrzebne jakieś dodatkowe szkolenia i praktyki.
Możesz też zajrzeć do struktury wynagrodzeń czy barometru zawodów online, żeby zorientować się, czy wybrany kierunek jest przyszłościowy. Gdy powołasz się na takie informacje podczas rozmowy, Twoje dziecko upewni się, czy wybrane studia sprostają jego ambicjom zawodowym i czy są warte kilku lat nauki. Ważne, aby możliwie jak najlepiej zwizualizować swojemu dziecku jego przyszłą karierę zawodową i pokazać, jakie ma ścieżki rozwoju w danym zawodzie.
Jeśli nasz kandydat na studia nie jest pewny, czego chce się uczyć, warto zaoferować mu wsparcie w podjęciu decyzji. Jak to zrobić? Najlepiej porozmawiać ze swoim dzieckiem o jego zainteresowaniach i planach na przyszłość, a następnie wskazać kilka najbardziej rozwojowych kierunków studiów, zbieżnych z jego ulubionymi przedmiotami w szkole.
Zawodowcy pomagają młodym
Bardzo dobrym pomysłem może okazać się spotkanie z doradcą zawodowo-edukacyjnym. Konsultacje ze specjalistą polegają na analizie preferencji zawodowych dziecka za pomocą różnych testów i dialogu. Warto więc skorzystać z profesjonalnego wsparcia, aby dziecko do poszukiwania najlepszej ścieżki rozwoju.
Dlaczego warto aplikować na wymarzone studia z Lagunitą?
Kiedy decyzja na temat tego, na jakie studia iść, zostanie już podjęta, czeka Cię cała procedura rekrutacyjna, która na zagranicznych uczelniach bywa naprawdę skomplikowana. Lagunita Education oferuje profesjonalne wsparcie w aplikacji, od obsługi platform rejestracji studentów, przez sporządzanie i kompletowanie dokumentów, aż po przygotowanie do egzaminów językowych czy wstępnych. Pomogliśmy już wielu osobom ubiegającym się o miejsca na najbardziej prestiżowych uczelniach w Stanach Zjednoczonych, Holandii, Włoszech i innych krajów. Skontaktuj się z nami, by ustalić szczegóły współpracy mentorskiej i zwiększ swoje szanse na skuteczną aplikację.
Daj nam się lepiej poznać i opowiedz nam o swoich planach, a my pomożemy Ci dostać się na wymarzone studia. Przekonaj się sam/a!
Zobacz film z Karoliną i przekonaj się, dlaczego warto rozpocząć studia za granicą